Obietnica poranka to autobiografia Romaina Garego, który urodził się w Rosji, dzieciństwo spędził m.in. w Polsce, a dojrzewał w Nicei. Na podstawie książki nakręcono film z mówiącą po polsku Charlotte Gainsbourg.

Obietnica poranka to książka autobiograficzna, w której Romain Gary opisuje swoje życie, ale inny wątek gra tu pierwsze skrzypce. Jest nim niezwykle bliska więź z matką, która robiła wszystko, aby syn osiągnął w życiu sukces. Macierzyńska miłość Niny Kacew do syna wydaje się wręcz toksyczna, ale chyba rzeczywiście doprowadziła Garego na sam szczyt.

Romain Gary

Romain Gary (1914-1980) był z pochodzenia rosyjskim Żydem i właściwie nazywał się Roman Kacew. Wychowywała go matka (Nina Kacew), dla której syn był całym światem. Młody Gary żył krótko w Warszawie („chodziłem do szkoły Kreczmara na Wilczej” – pisze we wstępnie do polskiego wydania Obietnicy), a od 1927 r. jego domem była Nicea.

Na Lazurowym Wybrzeżu do dzisiaj można znaleźć tablice informujące o miejscach związanych z pobytem Garego. Pierwszym z nich jest fasada dawnego hotelu Mermonts (7 Bd François Grosso), który Gary opisał w Obietnicy. Obecnie w budynku poza mieszkaniami znajduje się biuro agenta sprzedaży nieruchomości oraz – co ciekawe, sklep z produktami rosyjskimi i polskimi.

Zaledwie 650 m w lini prostej od hotelu (idąc rue Dante) znajduje się z kolei targowisko Buffa (Cité de la Buffa, 54 bis Rue de la Buffa), na którym matka Garego zaopatrywała się w produkty spożywcze prowadząc hotel Mermonts. Drugą tablicę można znaleźć w miasteczku Roquebrune-Cap-Martin, gdzie Romain Gary żył ze swoją pierwszą żoną, Lesley Blanch.

„Rynek Buffa, mniejszy od znajdującego się w starej części miasta i obsługującego wielkie hotele, dostarczał produktów głównie pensjonatom w okolicach bulwaru Gambetty. Było to miejsce pełne barw, woni i miejscowego dialektu; szlachetne przekleństwa unosiły się tam nad sznyclami, płatami mięsa, wiązkami porów i oczami martwych ryb, a wśród nich jakimś śródziemnomorskim cudem zawsze potrafiły wykwitać wiązanki goździków i mimozy.” R. Gary, Obietnica poranka, s. 169.

Gary był nie tylko pisarzem, ale także francuskim żołnierzem i dyplomatą. Jest jedynym autorem odznaczonym dwa razy Nagrodą Goncourta, chociaż można ją otrzymać tylko raz. Pierwszego Goncourta przyznano mu w 1956 za powieść Korzenie nieba (Les racines du ciel), a drugiego otrzymał w 1975 za nowelę Życie przed sobą (La Vie devant soi), którą napisał pod pseudonimem Émile Ajar.

Książka Obietnica poranka

Obietnica poranka (La promesse de l’aube) to autobiografia Romaina Garego, którą wydał w 1960 mając zalewie 46 lat. Miał jednak o czym pisać, bo szalona matczyna miłość powodowała wiele zabawnych, a niekiedy smutnych sytuacji.

Dla mnie szczególnie istotny był etap życia Garego w Nicei i właśnie ten okres jest opisany w książce nad wyraz dobrze. Zapewne dlatego, że przypadł na lata dojrzewania i edukacji autora. Gary opisuje wiele miejsc w Nicei, w których przebywał, w tym okolice ulicy Gambetta, wspomniany już przeze mnie market Buffa, budynek hotelu Mermonts, obok którego mam przyjemność mieszkać od 2014 r., a także korty tenisowe, na których skompromitował się (jak zwykle dzięki matce) przed królem Szwecji Gustawem V.

Obietnica poranka to po części dramat, po części komedia, a nade wszystko historia wielkiej miłości między matką, a synem. Z pewnością nieco koloryzowana przez autora, o czym świadczy chociażby wyjątkowo smutny finał, który nie do końca jest zgodny z prawdą. W każdym razie jest to lektura i przyjemna i poruszająca.

Polskie wydanie jest dostępne m.in. z okładką z filmu (Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 2018, przekład Jerzy Pański).

Film Obietnica poranka

Na podstawie książki powstał film o tym samym tytule (reż. Eric Barbier, 2017). W rolę matki wcieliła się Charlotte Gainsbourg, która w wielu scenach mówi naprawdę dobrze po polsku. Garego zagrało kilku aktorów, w tym Pierre Niney. W filmie zagrali także polscy aktorzy: Katarzyna Skarżanka, Marta Klubowicz i Piotr Cyrwus.

Niestety adaptacja Obietnicy nie była kręcona w Nicei. Jest scena, która powstała w markecie Buffa (jeszcze w 2020 na targowisku wisiały szyldy pozostawione przez ekipę filmową, ale cały market z pewnością wkrótce zostanie zlikwidowany), a poza tym Niceę udawała włoska Bordighera, która leży niedaleko granicy francusko – włoskiej.

Nie ma w filmie także wątków dorastania w Nicei, ani przygody z królem Szwecji. Pominięto także piękne plaże kalifornijskiego Big Sur, które pojawiają się w pierwszych i ostatnich wersach książki. To oczywiście specyfika adaptacji i miejsce, w którym – jak zawsze w takich przypadkach, można napisać „książka była lepsza”.

Życie przed sobą – książka i film Netflix

Na koniec warto jeszcze dodać, że filmowej adaptacji doczekała się także inna znana książka Romaina Garego. To niezwykle poruszająca nowela o tytule Życie przed sobą (La Vie devant soi), która po raz pierwszy pojawiła się na ekranie w 1977 r. Z kolei w listopadzie 2020 r. własną ekranizację wypuścił serwis Netflix. Główną rolę kobiecą gra w filmie 86-letnia Sophia Loren.